In 2025 viert Muziekgebouw aan ’t IJ zijn twintigste verjaardag. Het neemt een unieke plek in het Amsterdamse in en geniet internationale bekendheid. Gelegen aan het IJ in Amsterdam, op slechts tien minuten loopafstand van het Centraal Station, biedt het Muziekgebouw een platform voor de nieuwste ontwikkelingen in de hedendaagse, klassieke muziek en experimentele genres.
Het gebouw zelf, een architectonisch hoogstandje dat eigendom is van de gemeente Amsterdam, huisvest naast Muziekgebouw aan ’t IJ ook het Bimhuis (een jazzpodium) en diverse andere culturele organisaties. Algemeen directeur Boudewijn Berentsen, die sinds 2008 aan het roer staat, omschrijft de wisselwerking tussen het gebouw en de programmering als een sterk punt van de organisatie: “De identiteit van Muziekgebouw aan ’t IJ zit in een samenspel van de programmering en het gebouw zelf. Die twee passen heel goed bij elkaar, want met onze programmering begeven wij ons op het terrein van de nieuwste ontwikkelingen in de hedendaagse, klassieke muziek en dat innovatieve zit eigenlijk ook in het moderne gebouw.”
Muziekgebouw aan ’t IJ maakt indruk door zijn ontwerp en moderne voorzieningen. Het is voorzien van de modernste installaties en het dak bevat maar liefst duizend zonnepanelen. Deze duurzame focus reikt verder dan de energievoorziening; er wordt gestuurd op zo min mogelijk afvalstromen en bewust omgegaan met catering en overige faciliteiten. De duurzaamheid van het gebouw en de vooruitstrevende energie-initiatieven passen bij de innovatieve benadering van de programmering, die internationaal wordt geprezen. Berentsen noemt het gebouw “iconisch voor de stad” en prijst het uitzicht over het IJ, wat volgens hem een integraal onderdeel is van de concertervaring. De natuurlijke omgeving versterkt de beleving en biedt een unieke locatie voor zowel nationale als internationale muziekliefhebbers.
Muziekgebouw aan ’t IJ programmeert jaarlijks zo’n driehonderd concerten. Het publiek is zeer divers, met bezoekers die openstaan voor vernieuwende en uitdagende muziekstijlen. Hoewel Muziekgebouw aan ’t IJ zich met zijn veelzijdige programmering duidelijk onderscheidt van meer traditionele concertlocaties, speelt het ook in op de wens voor herkenbare klanken. Berentsen legt uit: “We programmeren wel series met pianorecitals waar overwegend vertrouwd repertoire in zit, maar ook dat proberen we altijd met een avontuurlijke ‘twist’ te doen waardoor we net iets anders programmeren dan andere zalen die klassieke muziek programmeren.”
Een belangrijk deel van het aanbod richt zich op de nieuwste trends in de klassieke en hedendaagse muziek. De concerten worden uitgevoerd in een zaal met zevenhonderd zitplaatsen, een capaciteit die volgens Berentsen qua omvang, sfeer en beleving precies tussen de grote en kleine zaal van het Concertgebouw ligt. “De muziek is waar de mensen natuurlijk voor komen”, aldus Berentsen. “We hebben een zaal met een heel goede natuurlijke akoestiek.” Musici omschrijven de akoestiek als ‘transparant’ en ‘gedetailleerd’, volgens hen van een kwaliteit die men verder alleen in Japan tegenkomt.
De identiteit van Muziekgebouw aan ’t IJ wordt verder versterkt door de innovatieve en inclusieve aanpak. Zo worden er steeds meer concerten geprogrammeerd die aansluiten bij de culturele diversiteit van Amsterdam. In recente jaren heeft het Muziekgebouw concertreeksen met Indiase, Arabische en Turkse muziek geïntroduceerd. Het doel is om zowel nieuwe publieksgroepen aan te spreken als de brug te slaan tussen verschillende muzikale tradities.
Muziekgebouw aan ’t IJ wil muziekliefhebbers van alle leeftijden betrekken. Het concept ‘Kijk muziek’ is gericht op kinderen en jeugd en biedt jaarlijks 15.000 tot 20.000 kinderen de kans om kennis te maken met muziek. Tijdens deze speciale kindermiddagen worden jeugdconcerten aangeboden die zowel educatief als inspirerend zijn. Bovendien is er het ‘Soundlab’, een ruimte gevuld met niet-traditionele instrumenten die speciaal voor Muziekgebouw aan ’t IJ zijn ontworpen. Hier kunnen kinderen en jongeren experimenteren met muziek, zonder enige notenkennis. “Van de lagere tot en met een middelbare school komen kinderen workshops volgen en muziek maken, zonder dat ze een noot kunnen lezen”, aldus Berentsen.
Daarnaast trekt het reguliere programma van het Muziekgebouw een groot aantal jongvolwassenen tussen de achttien en dertig jaar die op zoek zijn naar vernieuwende muziekervaringen. Het brede aanbod omvat onder meer elektronische en popachtige muziek en jazz. De jongere doelgroep heeft een sterke affiniteit met de unieke en avontuurlijke programma’s van Muziekgebouw aan ’t IJ, wat bijdraagt aan een levendige en dynamische sfeer.
Op jaarbasis ontvangt het Muziekgebouw circa 140.000 bezoekers. Van de bezoekers komt 60% uit ‘groot Amsterdam’. Ongeveer 35% van de bezoekers komt uit de rest van Nederland en 5% komt uit het buitenland.
De pay-off van Muziekgebouw aan ’t IJ is ‘Muziek verandert je’. “Dat kun je op twee niveaus bekijken”, aldus Berentsen. “Je hebt natuurlijk de ‘kortetermijnverandering’, de verandering die je beleeft als je het meemaakt. Er is daarnaast veel wetenschappelijk onderzoek dat aangeeft dat het luisteren, ervaren en ook spelen van muziek goed is voor je brein en voor je welbevinden. Je zou ook wel kunnen zeggen: ‘Muziek doet iets met je.’ Het feit dat een concertervaring het leven van mensen verrijkt, is natuurlijk waar we het allemaal voor doen.”
Financiering is een cruciaal thema voor het Muziekgebouw, vooral gezien de dalende subsidies, stijgende kosten door inflatie en de aangekondigde btw-verhoging. Sponsoring biedt een noodzakelijke financiële aanvulling en is volgens Berentsen een groeiend aandachtspunt binnen de organisatie. “Sponsoring wordt steeds belangrijker voor onze begroting en we staan echt nog aan het begin om daar mee te starten”, zegt hij. Het doel is om binnen vijf tot tien jaar ongeveer 10% van de begroting uit sponsoring te halen, wat neerkomt op een jaarlijkse bijdrage van ongeveer 700.000 euro. Berentsen ziet dit als een haalbare ambitie en benadrukt dat de samenwerking met bedrijven niet alleen een financiële, maar ook een inhoudelijke meerwaarde kan hebben.
Muziekgebouw aan ’t IJ biedt verschillende sponsoropties, waaronder hoofdsponsorschappen vanaf 100.000 euro per jaar en mogelijkheden voor exclusieve evenementen en concerten. Bedrijven kunnen kiezen om een specifieke concertreeks, jeugdprogramma’s of educatieve activiteiten zoals het Soundlab te ondersteunen vanaf 10.000 euro per jaar.
De zakelijke evenementen, zoals congressen, aandeelhoudersvergaderingen en netwerkbijeenkomsten dragen al bij aan 15% tot 20% van de jaarlijkse inkomsten van Muziekgebouw aan ’t IJ. Berentsen legt uit dat partnerships kansen bieden voor wederzijdse groei: “Idealiter wordt een partner gevonden waarmee we samen dingen kunnen ontwikkelen. Een partner kan dus ook zeker kennis en ervaring inbrengen.”
Het Muziekgebouw heeft de ambitie om één of twee grote partners aan zich te binden die qua kernwaarden goed aansluiten bij het innovatieve karakter van de organisatie. “Een vaste verbinding zoals Nationale Opera & Ballet die heeft met Advocatenkantoor Houthoff vind ik ook goed bij ons passen”, zegt Berentsen. De organisatie zoekt partners die waarde hechten aan vernieuwing en artistieke vrijheid en die zich willen associëren met een culturele instelling die een belangrijke rol speelt in de samenleving.
Daarnaast biedt het Muziekgebouw sponsors de mogelijkheid om het hele gebouw te benutten voor exclusieve ontvangsten, eventueel in combinatie met een besloten concert, diner of borrel. Hiermee hoopt de organisatie niet alleen inkomsten te genereren, maar ook bedrijven een unieke ervaring te bieden voor hun medewerkers, klanten en relaties. Berentsen: “Sponsors kunnen we kwalitatieve ontvangsten aanbieden, al dan niet met private borrel of diner, gekoppeld aan een concert. Een besloten concert behoort ook tot de mogelijkheden.”
Terwijl het twintigjarig jubileum nadert, richt het Muziekgebouw zich steeds meer op de toekomst, met een duidelijke visie op cultuur en verbinding. Berentsen ziet kansen in de groeiende rol van sponsoring en partnerships, waarin het gebouw zowel een artistiek als zakelijk platform kan zijn. De organisatie wil bedrijven de mogelijkheid bieden om deel uit te maken van een plek die niet alleen muziek presenteert, maar ook waarde toevoegt aan de maatschappij en bijdraagt aan het welzijn van de gemeenschap.
Met zijn slogan ‘Muziek verandert je’ en een vernieuwende, gedurfde programmering blijft Muziekgebouw aan ’t IJ een unieke plek voor artistieke ontdekking. In de komende jaren wil het Muziekgebouw verder groeien als een plek waar het publiek van alle leeftijden kan genieten van inspirerende muziek, met een gebouw en programma’s die de waarden van innovatie en duurzaamheid omarmen. Het Muziekgebouw ziet zichzelf niet alleen als podium, maar als een omgeving waar het publiek de kracht van muziek kan ervaren en waar bedrijven kunnen bijdragen aan een verrijkende en betekenisvolle toekomst voor de cultuur in Nederland.
Zo blijft Muziekgebouw aan ’t IJ een plek waar muziek niet alleen gehoord wordt, maar waar het werkelijk iets met je doet – en waar samenwerkingen met de juiste partners een blijvende impact kunnen maken.