Rabo Art Lab

Net als veel andere bedrijven heeft Rabobank sinds de jaren tachtig een eigen kunstcollectie. De manier van verzamelen en de rol van de collectie is afgelopen jaren wel veranderd. Dat komt enerzijds omdat het gebruik van kantoren anders is geworden, maar ook omdat er simpelweg minder kantoren zijn. Daarnaast ontstond het inzicht dat de bijdragen van kunstenaars en de collectie een kennisbron konden zijn. Die ontwikkelingen zorgden er voor dat het beleid rondom de museale collectie werd heroverwogen. Klaassen: “Er was noodzaak om na te denken hoe we die schatkist aan objecten en verhalen (de Rabo-collectie telt 2.500 objecten, red.) op een andere manier van waarde konden maken. Zo is het Rabo Art Lab ontstaan. Het Rabo Art Lab verbindt de Rabo Kunstcollectie met de dagelijkse werkelijkheid van de bank en haar werkveld. Als je zegt dat je goed luistert naar wat er gebeurt in de samenleving, heb je ook de stem van de kunstenaar en creatieven nodig. Door kunst als bron voor kritische reflectie en fundamentele vernieuwing te zien wordt het een kennis- en inspiratiebron voor klanten, leden en medewerkers waar we op een creatieve manier gebruik van kunnen maken. Met de eigen kunstcollectie en het Rabo Art Lab en het daaraan gekoppelde artists in residence-programma kunnen we een grote stroom aan interessante content maken. Het Rabo Art Lab heeft een vrije ruimte in de bank waar we kunstenaars uitnodigen om werk te maken. Dat is een hele vrije opdracht. We vragen kunstenaars als we denken dat de thematiek en het onderzoek waar de kunstenaar mee bezig is raakt aan waar wij ons als bank toe verhouden. Dat kan heel breed zijn: van een toneelstuk tot grafisch werk of fotografie.”

Geld als water

Met het programma geeft Rabobank kunstenaars ook de ruimte om kritisch te zijn op maatschappelijke ontwikkelingen en de rol van financiële instellingen zoals Rabobank daarin. Levert dat geen problemen op? “We willen dat het werk aanleiding geeft tot discussie en zelfreflectie binnen de bank”, aldus Klaassen. “Wat dat betreft steken we onze nek uit. Kunstenaars snijden iets aan waar de maatschappij mee bezig is en waar we als bank van kunnen leren. Rabobank heeft de kunstenaars nodig, en soms ook een beetje andersom. Ik probeer die uitwisselingen plaats te laten vinden.”

Een recent voorbeeld is het werk van artist in residence Carlijn Kingma en haar kijk op het financiële systeem. Met ‘The Waterworks of Money’ brengt ze de wereld van het grote geld tot leven via de metafoor ‘geld als water’. Cartograaf Kingma loodst de kijker door een landschap van onzichtbare geldstromen en verborgen krachten: een ontdekkingsreis naar de rol van geld in onze samenleving. ‘The Waterworks of Money’ was t/m eind 2024 te zien te zien in de Rabobank-tentoonstellingsruimte in het depot van Museum Boijmans van Beuningen.

“Natuurlijk krijgen we reacties vanuit de bank of we dit zo wel moeten laten zien”, zegt Klaassen. “Maar je moet nooit bang zijn om jezelf een spiegel voor te houden en te kijken naar wat je goed doet en waar je kunt verbeteren. Rabobank Research heeft bijvoorbeeld de bijdrage van Kingma als aanleiding genomen voor een onderzoek naar gelijkwaardigheid in het geldstelsel. Een kunstwerk kan dus direct een aanleiding zijn voor een onderzoek van de bank.”

Dutch Design Foundation

Kritische kunstenaars en designers zijn ook volop te vinden tijdens de Dutch Design Week die eind oktober in Eindhoven plaatsvond. Rabobank sloot vorig jaar een driejarig partnership met de organiserende Dutch Design Foundation (DDF). “Ook hier spelen kunstenaars en designers een rol bij het oplossen van de problemen waar de wereld nu voor staat”, zegt Marc Cootjans, directeur coöperatieve Rabobank Regio Eindhoven. “We staan als bank voor belangrijke transities zoals klimaatverandering en de energie- en voedseltransitie. Ontwerpers combineren een idee met technische kennis, waardoor het een daadwerkelijke oplossing wordt. Ik denk dat creativiteit een belangrijke bijdrage kan leveren aan een betere wereld.”

De Dutch Design Foundation heeft een groot netwerk van ontwerpers en verbindt deze aan het bedrijfsleven en overheden. De organisatie biedt ontwerpers hiervoor ondersteuning, publiciteit en een platform, onder meer tijdens de Dutch Design Week. In die missie vinden Rabobank en de Dutch Design Foundation elkaar. Cootjans: “We willen niet alleen volgen, maar ook leiden. Wij zien onszelf in toenemende mate als de transitiebankier. Met ons grote netwerk en de mogelijkheden die we hebben om financiering te verzorgen, kunnen we veel voor designers betekenen. Wij willen met onze kennis, netwerken en financiële kracht helpen om de grote transities in de samenleving verder te brengen.”

Tijdens de jaarlijkse Dutch Design Week verandert Eindhoven een week lang in het grootste designevenement van Noord-Europa. Op verschillende plekken in de stad worden werken van meer dan 26.000 ontwerpers aan ruim 355.000 bezoekers uit binnen- en buitenland gepresenteerd. “Het evenement past bij de stad Eindhoven”, vindt Cootjans. “Brainport Eindhoven staat voor techniek, design en kennis. We huisvesten grote, technologisch vooraanstaande bedrijven als Philips en ASML. Maar we zijn ook de designhoofdstad van Europa. Doordat Brainport zo snel groeit staat er een enorme druk op de regio; op het gebied van huisvesting, arbeid, logistiek, natuur en milieu, scholing. Rabobank heeft een belangrijke rol in woningbouw, in het gebruik van materialen, circulariteit. Heel veel bouwbedrijven, aannemers en projectontwikkelaars zijn klant bij Rabobank. De vraag is hoe wij hen kunnen helpen om die beweging te maken. En als dé bank van de voedselketen en agrarische wereld hebben we een belangrijke rol in het bio-based verbouwen en het gebruik van landbouwgrond.”

Programma’s

De samenwerking tussen de Dutch Design Foundation en Rabobank komt dan ook tot uiting in het partnerschap met twee programma’s van de Dutch Design Foundation: de Embassy of Food en de Embassy of Circular & Biobased Building.

Cootjans: “Wij vonden dat hele logische aanvullingen op het partnership. In Embassy of Circular & Biobased Building wordt met ontwerpers, kennispartners en andere betrokken partijen uit de wereld van bouw én landbouw op zoek gegaan naar nieuw perspectieven voor een duurzame leefomgeving. Een mooi voorbeeld daarvan is het concept Possible Landscapes: een ontwerpend onderzoek naar een nieuwe groene economie. Daarbij wordt vooral gekeken naar de mogelijkheden van ‘biobased’ bouwen, oftewel bouwen met dierlijk materiaal, of met verantwoord geteelde schimmels, planten en bacteriën. Want dit biedt zeker kansen – voor boeren die iets anders willen, voor bouwers en bewoners die een schoner werk- en leefklimaat wensen - voor het verbeteren van de biodiversiteit en de kwaliteit van bodem en water, en voor het tegengaan van grondstoffenschaarste.

Met de Embassy of Food gaat Rabobank samen met haar partners de voedselketen in kaart brengen. Met als doel: het opsporen van vernieuwende scenario’s voor een beter voedselsysteem. Want voedsel kan verandering teweegbrengen. Als we anders gaan eten, produceren en vervoeren, kunnen we het huidige (onhoudbare) systeem flink verbeteren. Samen met een netwerk van ontwerpers, boeren, beleidsmakers, bedrijven, natuurexperts, producenten en wetenschappers gaat de bank op zoek naar nieuwe perspectieven voor de manier waarop we met ons eten omgaan. Met ook hier de centrale vraag: hoe kan de kracht van ontwerp het huidige voedselsysteem anders vormgeven en nieuwe perspectieven bieden? Met 'Boerderij van de Toekomst' als overkoepelend thema wordt gefocust op onder andere duurzame landbouw en de eiwittransitie.